De landschappen in de Duin- en Bollenstreek

In de Duin- en Bollenstreek zijn veel verschillende karakteristieke landschappen.
Als we de landschappen onderverdelen op grond van bodemsoort en ontstaansgeschiedenis, dan kunnen we in onze streek 7 soorten landschappen onderscheiden:
 

Landschappen	Kenmerken	Voorbeelden
Het duin- en kustlandschap	Het strand en de jonge duinen	De Amsterdamse Waterleidingduinen, De Duinrand bij De Zilk (Noordwijk/ Noordwijkerhout)
De strandwallen	Oude niet afgegraven duinen	Terrein De Geestgronden (Hillegom), Keukenhofbos en Reigersbos (Lisse), Leeuwenhorstbos, Oud Leeuwenhorst/ De Halle (Noordwijkerhout), Sancta Maria (Noordwijkerhout), Landgoed Offem (Noordwijk), Landgoed Huys te Warmont (deels afgegraven) (Warmond)
Het zanderijenlandschap	Afgegraven strandwallen met brede vaarten en soms nog hoge wegen, nu veelal in gebruik als bollenteeltgebied	Zanderij, Veenenburg (Hillegom), zanderij gebied tussen Hillegom en Vogelenzang (Hillegom/ De Zilk), Oosterduinen (Noordwijkerhout), bollengebied tussen Lisse en Voorhout, De Noordwijkerhoutse Geest (Noordwijk/ Nrdht), Boekhorst(Noordwijkerhout), Bronsgeest (Noordwijk), Elstgeest (stukje strandwal) (Voorhout)
De strandvlaktes	Vlaktes tussen de strandwallen, waar een laag veen op het zand is ontstaan. Deze graslanden zijn op veel plaatsen omgespoten tot bollenland, maar er zijn ook nog stukken intact te vinden	gebied tussen de duinen en de Loosterwegen in De Zilk, Noordwijkerhout en Voorhout (Zilkerpolder etc), Hoogeveense Polder (Noordwijkerhout), Lageveense Polder (Lisse), Noordzijderpolder (Noordwijk), Het Vinkeveld (Noordwijk), Zwetterpolder (Noordwijkerhout), Roodemolenpolder (Sassenheim)
Het mondingsgebied van de Rijn	Graslanden op de klei tussen de strandwallen die de Rijn daar heeft afgezet	De Klei (Noordwijk), Hoogewegpolder (Noordwijk/ Voorhout), Elsgeesterpolder (Voorhout, Rijnsburg), Klinkenbergerpolder, Voorhofpolder (Warmond/ Oegstgeest), Kamphuizenpolder (Rijnsburg)
Het plassen- en veenweidegebied	Plassen en de graslanden aan de randen van (voormalige) meren, zoals het Haarlemmermeer en de Kagerplassen	Oosteinderpolder, Vosse- en Weerlanerpolder, Elsbroekerpolder (Hillegom), Hellegatspolder, Floris Schouten Vrouwenpolder, Kooipolder (Sassenheim), Klaas Hennepoelpolder, Veerpolder (Warmond)
Droogmakerijen	Ingepolderde plassen	De Poelpolder (Lisse), Roversbroekpolder (Lisse), Hemmeerpolder (Warmond)

Waardevolle landschappen

We kunnen op verschillende manieren naar landschappen kijken om de waarde ervan te bepalen.

Cultuurhistorische waarden:

1. Archeologie: wat zit er in de bodem voor waardevols dat vertelt over ons verleden?
2. Landschap: Hoe bijzonder of zeldzaam is het landschap? Hoe gaaf en ongeschonden is het bewaard landschap gebleven (authenticiteit)? Hoe open is het landschap, welke zichtlijnen zijn er?
3. Nederzettingen: welke sporen van bewoning (dorpen, wegen, water, beplanting etc.) uit het verleden zijn er te vinden? Vertellen die een verhaal dat voor onze streek karakteristiek is?

Cultuurhistorische waarden zijn locatiegebonden. Deze waarden zijn vastgelegd in de CultuurHistorische Hoofdstructuur van de Duin- en Bollenstreek. De beschrijving en kaarten daarvan zijn te vinden op de provinciale website.

Natuur- en milieuwaarden:

1. Welke planten en dieren leven er? Zijn daar zeldzame soorten bij? Hoe divers zijn flora en fauna?
2. Zijn er agrarische gronden met natuurwaarden (A+-gronden) bij?
3. Speelt het landschap een rol in de Ecologische Hoofdstructuur, in ecologische verbindingszones?

Natuur- en milieuwaarden kunnen eventueel door compensatie worden uitgeruild. Deze waarden zijn terug te vinden in de Ecologische Hoofdstructuur van de Provincie Zuid-Holland. De beschrijving en kaarten daarvan zijn te vinden op de provinciale website.

Toeristisch-recreatieve redenen:

1. Hoe aantrekkelijk is het landschap om er te wonen en recreëren?
2. Is er sprake van storende elementen of verrommeling?
3. Zijn er mooie uitzichten? Lopen er recreatieve routes doorheen (wandelen, fietsen, varen)?

Economische en functionele waarden:

1. Heeft het landschap een belangrijke functie voor de bloembollenteelt? Gaat het om kalkrijke zandgrond van een bepaalde structuur, geschikt voor hyacintenteelt?
2. Heeft het landschap een belangrijke functie voor de veehouderij?Hierbij spelen bodemsoort en waterhuishouding een belangrijke rol.

Meerdere waarden tegelijkertijd

Het kan zijn dat een landschap om meerdere redenen waardevol is: b.v. een eeuwenoud grasland dat begraasd wordt door koeien en waar een grote diversiteit aan planten en vogels leeft. Of een stuk zandgrond in de afgegraven strandwal waar hyacinten of andere bloembollen geteeld worden en waarvan het slotenpatroon nog intact is. Landschappen die om meerdere redenen waardevol zijn, zijn vanzelfsprekend waardevoller dan andere landschappen!

Regiovisie Groen, Water, Landschap

In de Regiovisie Groen, Water, Landschap voor de Duin- en Bollenstreek, die in 2006 is gemaakt door drie natuurorganisaties (MilieuOverleg Duin- en Bollenstreek, Stichting Duinbehoud, Zuid-Hollands Landschap) wordt een andere indeling gemaakt. Niet op grond van de bodemsoort, maar op grond van de natuurwaarden. Daarin worden drie groepen landschappen onderscheiden.

• Het Open bollenlandschap: het cultuurlandschap met bollengerelateerde natuurwaarden (rood).
• De (Cultuur)graslanden: het cultuurlandschap met hoge natuur- en vogelwaarden (blauw).
• De Natuurgebieden: natuurgebieden en landgoederen met bijzondere natuurwaarden (groen).

Onderstaande beschrijvingen zijn afkomstig uit de Regiovisie Groen, Water, Landschap voor de Duin- en Bollenstreek, 2006.

Het open bollenlandschap. 

1. De Zilk Noord
   Bollengebied in fraai zanderijlandschap gelegen tussen de duinen en de Leidse Trekvaart. Het noordelijke deel van het gebied ligt in de provincie Noord-Holland. Het gebied wordt doorsneden door de Zilkerduinweg. Deze weg ligt veel hoger dan de bollenvelden en geeft het oorspronkelijke niveau van de vroegere binnenduinen aan. Dat is ook het geval met het landgoed Tiltenberg. De bedrijfsgebouwen zijn geconcentreerd langs deze weg. Slechts op enkele plaatsen staan de bedrijfsgebouwen iets verder van de weg. In en langs de vele zanderijvaarten broeden Wilde Eend, Meerkoet en Fuut. In kleiner aantal broeden hier ook Waterhoen, Knobbelzwaan en Krakeend. In het bollenland zijn de Rode-Lijstsoorten Veldleeuwerik, Patrijs en Gele Kwikstaart aanwezig, met name in het bollenland tussen Zilkerduinweg en Leidse Trekvaart.
2. Oosteinde
   Dit open bollengebied ligt ten zuiden van de bossen van Vogelenzang (zie 21). Het gaat hier om een typisch zanderijlandschap met brede vaarten waarin zich een kenmerkende vegetatie heeft ontwikkeld. Het gebied wordt doorsneden door de hooggelegen spoorlijn. De spoordijk is rijk aan plantensoorten die ook in de duinen voorkomen zoals Ossetong, Cypreswolfsmelk en Bitterkruid.
3. De Zilk Zuid
   Langs de duinvoet ligt nog een graslandperceel, dat dikwijls Paardenkerkhof wordt genoemd (naar het aangrenzende eikenbosje dat ook deze naam draagt). In dit grasland broeden enkele paren Kieviten, Scholeksters, Wilde Eenden en Krakeenden. Het gebied wordt doorsneden door de Zilkerbinnenweg, evenals de Zilkerduinweg ten noorden van De Zilk, een zeer oude wegverbinding. De bollenteelt in dit gebied bleef tot in de jaren zeventig beperkt tot de kavels aan weerszijden van de Zilkerbinnenweg en de strook tussen de Leidse Trekvaart en de spoorlijn. In de jaren zeventig en tachtig werd al het grasland in de Zilkerpolder omgespoten tot bollenland. Het resultaat is een open bollengebied met weinig brede vaarten en sloten. Dit open bollenland is van betekenis als broedgebied voor Patrijs, Veldleeuwerik en Gele Kwikstaart. Ook worden hier soms Kwartels waargenomen. Langs de Leidse Vaart ligt het oude jaagpad dat voor een deel voor auto’s is afgesloten (fietspad). De openheid van de vroegere strandvlakte is vanaf dit pad nog heel goed waarneembaar.
4. Veenenburgerlaan
   Uitgestrekt open bollengebied in fraai zanderijlandschap waarin de hooggelegen wegen het oorspronkelijk niveau van de oude duinen aangeven. Concentratie van bedrijfsgebouwen langs de Hyacintlaan. Langs de 3e Loosterweg typisch bebouwingslint van vroegere arbeiderswoningen. Hier en ook op enkele plaatsen langs de Veenenburgerlaan grote bedrijfsgebouwen. Een bijzonder element vormt de zone van de oude Hillegommerbeek. Het gebied is opvallend rijk aan broedvogels van het open veld zoals Patrijs, Gele Kwikstaart en Veldleeuwerik. Bovendien is hier vrijwel jaarlijks een kleine kolonie Visdieven aanwezig. De zanderijvaarten zijn rijk begroeid met Watergentiaan. Langs de Veenenburgerlaan zijn nog restanten van de vroegere duinvegetatie aanwezig (o.a. Adelaarsvaren, Dauwbraam, Bitterkruid).
5. Bollengebied Langeveld
   In de jaren zestig van de vorige eeuw kreeg dit gebied het huidige aanzien door de uitvoering van een ruilverkaveling. Hierdoor verdween het kleinschalige binnenduinlandschap met bollenveldjes, graslanden en ruigten. In het gebied ligt nog steeds een veeteeltbedrijf. Langs de Boender hebben zich glastuinbouwbedrijven gevestigd. Nog steeds is het zuidelijke deel vrij van bebouwing. Het NW-deel van het Langeveld is een open bollengebied dat fraai contrasteert met de beboste duinrand. Het bollenland heeft betekenis voor vogels vanwege het broeden van Patrijs, Gele Kwikstaart en Veldleeuwerik.
6. Oosterduinen
   De oorspronkelijke Oosterduinen werden in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw afgegraven ten behoeve van de zandwinning voor de kalkzandsteenfabriek in Hillegom. Na het afzanden van de duinen werd de zandwinning voortgezet waardoor het Oosterduinse Meer ontstond. Het zanderijlandschap rond het Oosterduinse Meer met de aangrenzende houtwallen vormt evenals de hiervoor genoemde delen van het Langeveld een cultuurhistorisch belangrijk gebied. De oostelijke en noordelijke oeverzones zijn broedgebied voor Rietgors en Kleine Karekiet. Het bollenland is van betekenis als broedgebied voor Gele Kwikstaart, Veldleeuwerik en Tureluur. Ook wordt hier soms door de Wulp gebroed. De zanderijvaarten hebben een opvallend rijke vegetatie waarin naast Watergentiaan, Gele plomp en Witte waterlelie ook soorten als Rosbladig fonteinkruid en Smalle waterweegbree voorkomen.
7. Hogeveense Polder
   Uitgestrekt open bollengebied, ontstaan door het omspuiten van vrijwel al het grasland (in de vroegere strandvlakte) in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Belangrijk broedgebied voor Gele Kwikstaart en Veldleeuwerik. In kleiner aantal broeden hier ook Patrijs, Tureluur en Grutto. Vrijwel jaarlijks is hier een kolonie Visdieven te vinden. Langs de Herenweg staan veel bedrijfsgebouwen en enkele glastuinbouwbedrijven. Langs de Leidse Trekvaart trekt de oude molen de aandacht.
8. Noordzijderpolder Noord
   Grotendeels open bollenland dat voor een belangrijk deel in de jaren tachtig door omspuiting van grasland ontstond. Het bollenland heeft betekenis voor broedvogels (o.a. Patrijs, Gele Kwikstaart, Veldleeuwerik, Tureluur).
9. Noordzijderpolder Zuid
   Open bollengebied dat grotendeels ontstond door omspuiting van grasland in de jaren zeventig en tachtig. Door het gebied loopt de Woensdagsche Watering, een van de drie cultuurhistorisch bezien belangrijke waterlopen bij en in Noordwijk-Binnen (zie ook gebied 25). Deze polder is van betekenis voor broedvogels vanwege het voorkomen van Gele Kwikstaart, Engelse Kwikstaart, Patrijs, Veldleeuwerik en Tureluur. Van landschappelijk belang is de open contrastzone tussen bollenland en de binnenduinrand. In deze zone voeren enkele smalle sloten kwelwater af. Deze sloten hebben een karakteristieke flora met soorten als Beekpunge, Zompvergeet-mij-nietje en Blauwe waterereprijs.
10. Noordwijkerhoutse Geest
    Open zanderijenlandschap tussen het congrescentrum en het dorp Noordwijkerhout. Ontstaan door het afgraven van de oude (beboste) duinen in de jaren dertig van de vorige eeuw. De Gooweg doorsnijdt het gebied en geeft nog het niveau van het vroegere duingebied aan. In de bermen van deze weg groeien nog planten die vooral in de duinen te vinden zijn. Het bollenland heeft betekenis als broedgebied voor Patrijs, Gele Kwikstaart en Veldleeuwerik.
11. Bollengebied tussen Voorhout en Lisse
    Dit gebied is ontstaan door het afzanden van de oude duinen tussen het Keukenhofgebied en Voorhout. Tussen de Essenlaan en de Spekkelaan bevindt zich een uniek gebied met bollenvelden omzoomd door houtwallen. Verder zuidwaarts zijn nog grote stukken open bollengebied aanwezig met mooie doorkijkjes vanaf de oude wegen die hier lopen: Loosterweg, Oude Herenweg, Torenlaan, Prinsenweg. Langs verschillende wegen zijn nog cultuurhistorisch belangrijke bebouwingselementen aanwezig zoals de boerderijen langs de Jacoba van Beierenlaan, de bebouwing bij kruispunt (rotonde) ’t Soldaatje en compacte lintbebouwing van vroegere arbeiderswoningen. De vroegere graslandpolder Berg en Dal (tegen de spoorlijn aan) werd in de jaren tachtig omgespoten tot bollenland. In de zanderijvaarten groeit veel Watergentiaan, Zwanenbloem en Pijlkruid. Voor vogels heeft dit gebied betekenis als broedgebied voor Veldleeuwerik, Gele Kwikstaart, Patrijs en Visdief.
12. Zwetterpolder en Bronsgeest
    De Zwetterpolder bestaat grotendeels uit bollenpercelen die ontstaan zijn door omspuiten van grasland in de jaren tachtig en negentig (niet vallend onder het omspuitverbod). Tussen het bollengebied van de Zwetterpolder en het bollengebied langs de Leeweg ligt het graslandgebied van De Halle (nr. 24). Broedgebied voor Gele Kwikstaart, Veldleeuwerik, Patrijs en Tureluur. Het bollengebied Bronsgeest, gelegen langs de cultuurhistorisch belangrijke Bronsgeesterweg, is ontstaan door het afzanden van de oude duinen. Dit open gebied vormt een landschappelijk waardevolle eenheid met de bosranden aan de westzijde.
13. Vinkeveld en De Klei
    Het noordelijk deel is een open bollengebied dat direct aan de duinen grenst. De openheid in het zuidelijke deel van het Vinkeveld is afgenomen door bedrijfspanden langs de Gerleeweg en de Zwarteweg. De Klei is een open gebied met een afwisseling van graslanden en bollenvelden. Het grasland heeft vooral betekenis als foerageergebied voor vogels in het winterhalfjaar. In de bollenvelden wordt gebroed door Patrijs, Gele Kwikstaart en Veldleeuwerik.
14. Klinkenbergerpolder
    Deze kleine polder biedt een fraaie aanblik vanaf de spoordijk op de landgoedzone (met kerkruïne) van Warmond.

De (cultuur)graslanden. 

15. Oosteinderpolder / Vosse- en Weerlanerpolder
    Graslandgebied langs de Ringvaart tussen Bennebroek en Hillegom. Het gebied wordt doorsneden door talrijke sloten. Van grote betekenis als weidevogelgebied door het talrijke voorkomen van Rode-Lijstsoorten zoals Grutto, Tureluur en Slobeend.
16. Elsbroekerpolder
    Klein veenweidegebied, ingeklemd door wegen, bebouwing en de Ringvaart. Belangrijk broedgebied voor vogels van de Rode Lijst zoals Grutto, Tureluur, Slobeend en Patrijs. Driekwart van het gebied zal de status “natuurgebied” krijgen.
17. Polder Boekhorst
    Graslandpolder zonder bebouwing en doorgaande wegen, gelegen in de strandvlakte waarin de Leidse Trekvaart werd aangelegd. Langs de zuidoost zijde loopt de cultuurhistorisch belangrijke Molentocht. Broedgebied voor Grutto, Tureluur en Slobeend.
18. Poelpolder en Hellegatspolder
    Landschappelijk fraaie, diepgelegen graslandpolders met ringvaarten.Van betekenis voor weidevogels (Grutto, Tureluur).
19. Polder Hoogeweg / Elsgeesterpolder / Roodemolenpolder
    Polder Hoogeweg is een open graslandpolder in het overgangsgebied van strandvlakte naar het vroegere mondingsgebied van de Rijn. In de polder liggen enkele bollenpercelen. Belangrijk weidevogelgebied zowel in de broedtijd (o.a. Grutto, Tureluur, Slobeend, Zomertaling) als in de winter (o.a. Goudplevier, Wilde Zwaan, Slechtvalk). Ook van cultuurhistorisch belang vanwege oude verkavelingspatronen en enkele pestbosjes. Van groot belang voor deze polder is de open verbinding met de Elsgeesterpolder. Dit overgangsgebied bestaat uit oud, bultig grasland en bollenvelden in een zanderijlandschap. De Elsgeesterpolder is een belangrijk weidevogelgebied zowel, in de broedtijd als in de winter (zie voor soorten bij Polder Hoogeweg). In de polder ligt een strook bollenland langs de Elsgeesterlaan, een van de oudste wegen van de regio. Tot deze polder behoort ook het gebied tussen de trekvaart en de spoorlijn. Het grasland aan beide kanten van de Leidsche Vaart tussen Voorhout en de A44 geeft een goede indruk van de openheid die het landschap vroeger op veel meer plaatsen kenmerkte. Het grasland aan weerszijden van de Oosthoutlaan in de Roodemolenpolder geeft nog een goed idee van de vroegere strandvlakte tussen de strandwallen waarop Voorhout enerzijds en Sassenheim anderzijds zijn ontstaan. Het gebied tussen de Oosthoutlaan en het eerste boerenbedrijf aan de NO-kant is nog steeds van belang als broedgebied voor Grutto (8 paar) en Tureluur (5 paar).
20. Polders langs de Kagerplassen
    Dit graslandgebied bestaat uit een deel van de Hellegatspolder, de Kooipolder, de Floris Schouten Vrouwenpolder en de Hemmeerpolder. In dit open graslandgebied ligt een eendenkooi en een oude (beboste) vuilstort. De vele woonschepen in de hooggelegen ringvaart vormen een ontsierend element. Belangrijk gebied voor broedende weidevogels zoals Grutto, Tureluur en Slobeend. In de winter van betekenis als overwinteringsgebied van enkele duizenden Kolganzen en enkele honderden Brandganzen.

De natuurgebieden. 

21. De Geestgronden
    Onder deze naam wordt het vroegere psychiatrische ziekenhuis Vogelenzang voortgezet. In het Zuid-Hollandse deel van dit terrein ligt een fraai loofbos met soorten als Glanskop en Groene Specht. Ook groeien hier verschillende soorten stinzenplanten.
22. Sancta Maria
    Deze voormalige instelling voor geestelijke gezondheidszorg kent nog de uitstraling van een landgoed met enkele monumentale panden en veel ruimte en groen. Het terrein wordt ingericht als woonbestemming. Tussen Sancta Maria en de duinvoet is nog grasland met houtwallen aanwezig. Langs en in de sloten in dit graslandgebied is gevarieerde plantengroei aanwezig dankzij kwel vanuit de duinen (o.a. Paarbladig fonteinkruid, Tenger fonteinkruid, Heelblaadjes, Zeegroene muur).
23. Keukenhof en Lageveense Polder
    De siertuin van de bloembollententoonstelling en het Keukenhofbos liggen op een restant van de Oude Duinen. Het bos wordt gekenmerkt door oude beukenlanen met hier en daar aanplant van dennen en sparren. Van groot belang vanwege bijzonder planten, mossen en broedvogels (o.a. Glanskop, Groene Specht, Blauwe Reiger). Aansluitend op de Keukenhof ligt de Lageveense Polder. Een fraai complex waarin de overgang van de hogere oude duinen naar de lager gelegen strandvlakte nog heel goed waarneembaar is. Dit deel van de strandvlakte kent nog de oorspronkelijke inrichting met hakhoutpercelen en graslanden. In het noordelijke deel is een waterberging aangelegd. Van grote landschappelijke betekenis en ook van groot belang voor bijzondere planten, mossen en vogels.
24. Leeuwenhorst en De Halle
    Waardevol bosgebied op oude strandwal. Het bos bestaat enerzijds uit oud, parkachtig aangelegd loofbos (Nieuw-Leeuwenhorst), anderzijds uit eikenhakhoutpercelen met aanplant van naaldhout(Klein-Leeuwenhorst). Van belang als broedgebied voor soorten als Glanskop, Groene Specht, Bosuil en Havik. Het gebied sluit aan op het bollengebied Bronsgeest dat ontstond door het afzanden van de oude strandwal. Aan de overkant van de N206 ligt het gebied De Halle (of Oud-Leeuwenhorst) omringd door graslanden. Het grasland heeft vooral betekenis voor overwinterende vogels zoals Smient, Krakeend, Kievit en Goudplevier. In het grasland ligt een verlande watergang die van belang is door het voorkomen van bijzonder plantensoorten als Dotterbloem, Rietorchis, Egelboterbloem en zeggesoorten.
25. Landgoed Offem
    Een fraai oud landgoed met karakteristiek bomenbestand. Langs het landgoed lopen de cultuurhistorisch bezien belangrijke waterlopen Maandagsche Watering en Dinsdagsche Watering (zie ook gebied 9). Floristisch van belang vanwege diverse stinzenplanten (o.a. Knikkende vogelmelk, Lenteklokje). Ook van belang voor vogels vanwege het broeden van soorten als Blauwe Reiger, Glanskop, Boomklever en Groene Specht.
26. Huys te Warmont
    Een oud landgoedbos met fraaie lanen en waterpartijen. Belangrijk broedgebied voor o.a. Blauwe Reiger, Boomklever en Glanskop. Op het landgoed groeien verschillende stinzenplanten zoals Lenteklokje, Wilde hyacint en Bosanemoon.
27. Zorgcentrum Willem van den Bergh
    Dit zorgcentrum, onderdeel van de ´s Heeren Loo West-Nederland, biedt sinds 1924 zorg en huisvesting aan mensen met een verstandelijke beperking. Het centrum vormt een landgoedachtig geheel met veel groenstructuren en aansluiting op de duinen. Door veranderde inzichten wat de huisvesting van mensen met een verstandelijke beperking betreft, zal ook hier een groot deel van de vrijgekomen ruimte worden benut voor het bouwen van villa’s in het groen, aangevuld met sociale woningbouw. De groenstructuur van dit gebied vormt een belangrijke schakel in de ecologische verbinding die loopt van de Coepelduynen naar het landgoed Offem. Aan de oostzijde van Willem van den Bergh wordt deze verbinding voortgezet via een smalle bos- en struikzone op het bedrijventerrein ’s-Gravendijck.
28. De Duinen
    De Bollenstreek wordt aan de zeezijde begrensd door een langgerekt duingebied. Dit duingebied wordt onderbroken door de kustdorpen Katwijk aan Zee en Noordwijk aan Zee. Het gebied kent een grote rijkdom aan planten en dieren en valt vrijwel geheel onder de beschermende werking van de Europese Habitatrichtlijn. Het gebied kent nog veel karakteristieken van het oorspronkelijk duingebied. Bijzonder is de afwisseling tussen droge duinen en vochtige duinvalleien. Aan de zeezijde ligt een aaneengesloten strand waar bezoekers kunnen genieten van de rust en de ruimte. Dit aspect zal worden versterkt door de vorming van een strandreservaat bij de provinciegrens. In en rond het duingebied zijn afgelopen jaren diverse natuurherstelwerkzaamheden uitgevoerd, onder andere langs duinrand bij de Langevelderslag. Dit gebied ontstond in het kader van de ruilverkaveling die in de jaren zestig van de vorige eeuw werd uitgevoerd. Hierbij werd de zone langs de duinrand op enkele graslanden na vol gepoot met loofhout. In de afgelopen jaren is in dit gebied een natuurontwikkelingsproject uitgevoerd waarbij een duinrel en enkele grote paddenpoelen werden aangelegd.